Europeana 1989 - Warszawa, 8-9.06.2013

Zdjęcie mojego dziadka Bronisława Sobiaka po wyjściu ze szpitala w 1916 roku, gdzie trafił po odniesieniu ran w bitwie pod Verdun. || Na zdjęciu jest mój dziadek, ojciec mojego ojca, Bronisław Sobiak, który urodził się w 1898 roku pod Szamotułami (Wielkopolska). Zdjęcie jest jedyną pamiątką, która została nam po dziadku. Dziadek Bronisław walczył w I wojnie światowej w armii pruskiej. W bitwie pod Verdun został ciężko ranny; ziemia po wybuchu bomby przysypała go, na szczęście w porę trafił do lazaretu, co ocaliło mu życie. Niniejsza fotografia została wykonana w Berlinie w 1916 roku, niedługo po wyjściu ze szpitala. Dziadek wrócił z frontu w 1916 lub 1917 roku. Doświadczenie wojny i samej bitwy pod Verdun wywarło ogromny wpływ na dziadka, wówczas osiemnastoletniego (!) człowieka. Pamiętam, że gdy wspominał te wydarzenia, bardzo się wzruszał i to przeżywał. Pamiętam też, że śpiewał piosenki po niemiecku z czasów I wojny. Dziadek poznał babcię, Marię z domu Witaszak, w okolicach Kostrzyna - ktoś ich ze sobą zeswatał. Mieli czwórkę dzieci: dwie córki i dwóch synów. Dziadek, ze względu na traumę I wojny, nie poszedł na front w czasach II wojny światowej. Udało mu się znaleźć pracę w majątku pewnego Niemca, gdzie mieszkał ze swoją rodziną do końca wojny. Dziadek zmarł gdy miałam 15 lat, w 1976 roku. Doceniam historię mojej rodziny i robię wszystko by została zapamiętana, a ta historia była przekazywana z pokolenia na pokolenie. Mój syn mnie wspiera, docenia mój wysiłek, pomagając mi w upamiętnianiu rodzinnych historii, przekazuje wspomnienia dalej. Moje motto brzmi: rodzina bez historii, nie jest rodziną.

Zdjęcie grupowe żołnierzy, na którym Stanisław prawdopodobnie znajduje się w środkowym rzędzie, drugi od prawej, przy karabinie CKM. || Front