Ο Κυριάκος με την σύζυγο του Μαρία

1 φωτογραφία || Ο Κυριάκος Ριρρής γεννήθηκε στο Λευκόνοικο το 1890. Κατετάγη ως ημιονηγός (MMC6575) στο Σώμα ημιονηγών και υπηρέτησε στο Μακεδονικό μέτωπο κατα τα έτη 1914-1918. Ήταν ήδη παντρεμένος με την Παρασκευού Σιεγκού (ανιψιά του Βασίλη Μιχαηλίδη) και είχε μία κόρη (1911). Ο εγγονός του κ. Γιώργος θυμάται τον παππού του να λέει ότι η μούλα του είχε σκοτωθεί και κουβαλούσε μόνος του τα τρόφιμα. Ηταν πολύ κρύο, είχε πολλά χιόνια και ήταν αναγκασμένοι να περνούν μέσα από ποταμούς. Μετά τον πόλεμο απέκτησε άλλα 5 παιδιά : Παναγιωτού (1911), Μιχάλης (1918), Γιαννής (1919), Γιώργος, Άννα, Λούλα. Ήταν γεωργός στο επάγγελμα.

Ο Κυριάκος Μηνά Φιλίππου Γεννήθηκε στο Παλαιχώρι τον Μάρτιο του 1892 και απεβίωσε στην Αίγυπτο. Γονείς του ήταν οι Μηνάς Φιλίππου Παπάκυριακου και Χαρίτα Γεωργίου Μεσοδότζη. Με την σύζυγος του Παναγιώτα Γεωργίου Αναγιωτού απέκτησαν τον Χρίστο Μηνά και †Γεώργιος Μηνά. Ο Κυριάκος Μηνά Φιλίππου (MMC 6999) πήρε μέρος ως αγωγέας στους Βαλκανικούς Πολέμους από το 1912, υπό τον Αρχιστράτηγο του Ελληνικού στρατού, διάδοχο Κωνσταντίνου, μαζί με τον Παναή Αναγιωτού, με τον οποίο ήταν αχώριστοι φίλοι και άλλους Παλαιχωρίατες. Σύμφωνα με μαρτυρία του αδελφού του Μιχαήλ Μηνά Φιλίππου, ο Κυριάκος πολέμησε στο Μπιζάνι υπό την αρχηγία του Διάδοχου Κωνσταντίνου, ο οποίος αφού ελευθέρωσε την Μακεδονία πήγε στην Αετοράχη, όπου κατέστρωσε το σχέδιο της επίθεσης για κατάληψη του Μπιζανίου. Μαζί τους στο Μπιζάνι πολέμησε και ο Δήμαρχος της Λεμεσού Σώζος, ο οποίος έπεσε στη μάχη εκείνη. Ήμουν πέντε χρονών το 1918, αφηγείται ο Μιχαήλ Μηνάς, όταν γύρισε από τον πόλεμο ο αδελφός μου. Θυμούμαι έσπρωξε την πόρτα και μπήκε μέσα με το ποδήλατο. Ήμασταν εκεί με τους γονείς μου εγώ και οι αδελφές μου Φωτεινή αργότερα Κυθραιώτη, και Ξενού αργότερα Ρουσάκη. Ο μεγάλος αδελφός μας Γεώργιος ήταν στην Αίγυπτο. Ο Πέτρος ήταν στη Λευκωσία. Ο πατέρας μας ήταν άρρωστος στο στρώμα. Καθόμαστε στη νιστιά. Οι κόρες του Γεώργιου Αναγιωτού, αδελφού του Παναή Αναγιωτού, του φίλου του αδελφού μου, ήρθαν να μας δουν. Εκεί που κουβέντιαζαν είπε η Παναγιώτα του Αναγιωτού στη μάνα μου: « Από το σπίτι μας τι θέλεις θκειά Χαριτού? Γαμπρόν ή νύφη?» Όσο μικρός και να ήμουν έμεινε η κουβέντα στ’ αυτιά μου. Σε λίγο ο αδελφός μου Κυριάκος έφυγε για την Αίγυπτο και οι γονείς του έστειλαν για σύζυγο την Παναγιώτα Γεώργιου Αναγιωτού την οποία παντρεύτηκε. Έκτοτε έμειναν στην Αίγυπτο. Έκαναν δυο αγόρια. Τον Χρίστο και τον Γιώργο. Ο Γιώργος πέθανε μικρός. Ο Χρίστος Μηνά Φιλίππου ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Κύπρο όταν μεγάλωσε. Το Μπιζάνι, φρούριο απόρθητο, που δέσποζε της πόλης των Ιωαννίνων, όπως μας το περιέγραψε ο αδελφός μου, ήταν καλά οχυρωμένο. Το είχαν περικυκλωμένο οι Έλληνες. Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας, στις αρχές του 1913, το στράτευμα του Διαδόχου Κωνσταντίνου στο οποίο υπηρετούσαν και συγχωριανοί μας, έφθασε στην Αετοράχη, ενώθηκε με τους άλλους Έλληνες, έκαναν έφοδο με εφόπλου λόγχη και κατέλαβαν το Μπιζάνι. Ένα ποίημα για τον Σώζο και τον Βενιζέλο που μου έμαθε ο αδελφός μου και που βρισκόταν γραμμένο στο βιβλίο «Πολεμική Μούσα και Σχολική Μούσα» είναι το ακόλουθο: Σώζος: Εγώ ποτέ δεν συνήθισα Χάρες ποτέ να θέλω Μια χάρη θέλω σήμερα Από τον Βενιζέλο (του ζητούσε στη συνέχεια να τον αφήσει να πολεμήσει στην Ελλάδα, βοηθώντας έτσι και στην απελευθέρωση της Κύπρου). Και του απαντά ο Βενιζέλος. Βενιζέλος: Την πατρίδα σου μπορείς να βοηθήσεις Και μες΄απ΄το γραφείο σου Χωρίς να βοηθήσεις Σώζος: Δίχως θυσίες δεν μπορεί Λαοί να αναστηθούνε Και με έργα θέλω σήμερα Τα έργα να κριθούνε Ο Βενιζέλος του θυμίζει με στίχους τη γυναίκα του Έρμα και τον μοναχογιό του και ο Σώζος απαντά: Αχ, αγαπώ την Έρμα μου και τον μοναχογιό μου, ήθελα πάντα και τους δυο να έχω στο πλευρό μου. Όμως με λόγια δεν μπορεί τα λόγια να κριθούνε, Με έργα πρέπει σήμερα τα έργα να στεφθούνε. Λατρεύω τη γυναίκα μου, λατρεύω το παιδί μου, Αλλ΄όμως περισσότερο λατρέυω την πατρίδα, Που μας φωνάζει και κτυπά στο δόρυ την ασπίδα. Και απαντά ο Βενιζέλος: Βενιζέλος: Αφού το θέλεις Σώζο μου… Και του επιτρέπει να πάει στον πόλεμο. Το ποίημα αυτό, που στιχούργησαν οι Κύπριοι εκεί στα μέτωπα του πολέμου της Βορείου Ελλάδας, είναι ενδεικτικό της επιμονής των Κυπρίων να προσφέρουν στο Έθνος των Ελλήνων, προσδοκώντας και την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, την οποία ο Βενιζέλος υποχρεώθηκε, με την πίεση των δυνάμεων της Ευρώπης, να απορρίψει. Μαρτυρίες που αναρτήθηκαν από το βιβλίο: Ψιλλίτα-Ιωάννου, Παναγιώτα, 1997. Κραυγή ελευθερίας: Παλαιχώρι 1901-1974. Λευκωσία, σελ. 7-8. || 1 φωτογραφία