Het verzamelen van damborden is niet iets dat iedere Nederlander doet. Wat is er leuk aan en waarom doe je dat? Die vraag is mij wel vaker gesteld. Wat is nu te zien aan zo'n simpel dambord. Dammen is een denksport die kennelijk goed past bij de Nederlander. Het dammen op een bord met 100 velden is waarschijnlijk al vroeg in de 17e eeuw ontstaan. De oudste gegevens dateren van circa 1617. Er werd in de middeleeuwen veel gespeeld op de speldoos met daarop drie spellen dam/schaak op 64 velden, het molenspel en op de binnenkant van de uitklapbare speldoos het triktrakspel - backgammon genoemd tegenwoordig. Het laatste spel werd door kerk en overheid vaak verboden vanwege het gokken en de gevolgen ervan. Niet vreemd dat in het christelijke Nederland de speldoos werd vervangen door het zelfgemaakte, handgeschilderde tweezijdige bord voor molenspel en dammen. Dammen zien we dan vanaf het eind van de 17e eeuw nog vrijwel uitsluitend op een bord met 100 velden. Men vond het spelbord blijkbaar een sierraad, dat in de huiskamer aan de wand mocht hangen, zoals we op vele afbeeldingen kunnen zien. Nicolaas Beets schrijft erover in zijn Camera Obscura in 1839, als ij in het beste vertrek van het huis worden gelaten, waar een Friesche klok en een dambord hingen. Bezoek maar eens het Rijksmuseum en loop naar het schilderij De Schrijver snijdt zijn pen van Jan Ekels de jongere. Op dit werk uit 1784 ziet u het molenspel aan de wand hangen. Het met de hand schilderen van de dambordvelden ( vaak met lijnen aangebracht tussen de velden in een andere kleur), en het molenspeldiagram leidde tot het aanbrengen van meer volkskunstversiering. Het aanbrengen van een naam, initialen en een jaartal gaf het bord een extra dimensie. Het oudste bord van dit type dat we nu kennen is van 1696 en bevindt zich in het WestFries Museum in Hoorn. Bij verschillende particulieren bevinden zich borden met de data als : 1710, 1719, 1724, 1754, 1775, enz. Zo'n 30 borden zijn er nu bekend met een datum. Het type bord komt tot een eind als in het midden van de 19e eeuw het schaken in Nederland belangrijker wordt. Het molenspel wordt van het bord verdrongen en het schaakspel neemt de plaats in op het tweezijdige bord. Na 40 jaar onderzoek van de damspelgeschiedenis en het opbouwen van een collectie oud damspelmateriaal is nog altijd een van de mooiste vondsten het dambord op de foto: Mobilisatie Aug : 1914 Je Maintiendrai. Moed Beleid Trouw. Karton, papier bedrukt. Het is dit jaar precies 100 jaar geleden dat het bord werd gebruikt door een militair. De cijfers op het bord zijn met potlood bijgeschreven. Het zal een dammer zijn geweest die meer dam-interesse had dan de doorsnee huisdammer. Met de nummers op het bord kon een dampagina uit de krant worden gevolgd of een damboek bestudeerd. Misschien was de militair een clubdammer, maar kende hij de notatie nog niet zo goed uit het hoofd. Nog altijd blijf ik nieuwsgierig naar de bezitter. Wat was het voor man? En wie was C.Prince, de maker van het bord, die er de portretten van koning Willem I, Willem II, Willem III en Koningin Wilhelmina aantoevoegde? Het is circa 30 jaar geleden gekocht bij een antiekhandel in Hoorn. Verdere informatie werd er niet bijgegeven. Het dambord maakte onderdeel uit van de door mij samengestelde tentoonstelling Een Potje dammen Ruim drie eeuwen spelplezier. 24 maart - 4 juni 1989, Speelgoed en Blikmuseum Deventer.
Dambord Mobilisatie Aug: 1914 Je Maintiendrai