ΕΙΚΟΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ, ΤΕΤΡΑΒΑΓΓΕΛΟ, ΣΑΙΤΑ, ΚΛΩΣΤΡΗ, ΑΔΡΑΧΤΙ || ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΛΑΙΤΖΙΔΟΥ ΑΠΟ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΟ 1914 Η οικογένεια Καλαιτζίδου ζούσε και ευημερούσε στην Ερυθραία της Μικράς Ασίας μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Στην δούλεψη τους είχαν Ηρακλειώτες γεωργοί που υμνούσαν την Κρήτη με μαντινάδες : Κρήτη μου όμορφο νησί Κορώνα του Λεβάντε Το χώμα σου είναι μάλαμα Και η πέτρα σου διαμάντι Και ο Κρητικός αν στολιστεί Και βάλει τα καλά του Η στράτα ρόδα γέννησε Από την ομορφιά του Η “εκκαθάριση” του μη-μουσουλμανικού πληθυσμού έχει ήδη ξεκινήσει και η οικογένεια Καλαιτζίδου παίρνει μια απόφαση : να φύγει. Επηρεασμένοι από την αγνότητα και την καλοσύνη των εργατών της, μεταναστεύει με τα τέσσερα, τότε, παιδιά στα Χανιά της Κρήτης το 1914. Βρίσκουν καταφύγιο στο Μάλεμε, ένα χωριό 19 χλμ δυτικά της πόλης των Χανίων. Φεύγοντας από την γενέτειρα της, αφήνει τα κτήματα της. Παίρνει όμως κάποια υπάρχοντα, χρήματα και κοσμήματα. Ανάμεσα τους, βρίσκονται και κειμήλια που συνοδεύουν τις μνήμες της καταθέτριας έως και σήμερα, όπως μια Εικόνα με τον Χριστό στον Κήπο της Γεσθημανή, ένα Τετραβάγγελο του 1872, μια σαΐτα, ένα σιδερένιο κλώστρη και ένα ξύλινο αδράχτη. Έθιμο των Μικρασιατών είναι να κληρωνομήσει ο πρωτότοκος γιος της οικογένειας την Εικόνα και τον Τετραβάγελο. Το δε Τετραβάγγελο βρίσκεται σε μια υφασματένια θήκη, σφραγισμένο από τότε που το κληρονόμησε η κα Καλαιτζίδου. Αποκλειστικά για την Europeana, πολύ συγκινημένη, η καταθέτρια αφαίρεσε την κλωστή για να μπορέσαμε να θαυμάσουμε το “ιερό” κειμήλιο. Το 1914, γεννιέται το πέμπτο παιδί της οικογένειας, μητέρα της καταθέτριας, και βαφτίζεται “Κρήτη”, φόρος τιμής προς τον τόπο που τους φιλοξενεί και σύμβολο μιας καινούργιας αρχής.. Σήμερα, εν έτη 2014, η μητέρα διηγήται ακόμα την ιστορία των προγόνων της. Την δύσκολη προσαρμογή τους, “ιντα να σου πω που'σαι προσφυγκας”, την εργατικότητα τους (καλλιεργούσαν καπνό στον κάμπο), την ζηλευτή λατρεία που τρέφουν για αντικείμενα που κουβάλησαν μαζί τους όπως την σαΐτα, τον σιδερένιο κλώστρη και τον ξύλινο αδράχτη. Αλλά και την προσπάθεια τους να επιστρέψουν στην Ερυθραία, να επιδιορθώσουν ένα λεηλατημένο σπίτι το 1919....και να γυρίσουν πάλι στην Κρήτη....το 1922. Αξιοσημείωτο με πόση συγκίνηση, η κα Ελένη Καλαιτζίδου αναφέρει τις απώλειες ενός πολέμου : μια θεία της έχασε τη λαλιά της το 1914 λόγω βιαιοπραγιών των Τούρκων και μια άλλη έμεινε ανάπηρη το 1922.

ΥΦΑΝΤΗ ΝΥΦΙΚΗ ΚΟΥΒΕΡΤΑ (ΤΜΗΜΑ) || Yφαντή νυφική κουβέρτα της ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Πρόκειται για τμήμα υφαντής νυφικής κουβέρτας, υφασμένη στον αργαλειό από την Αικατερίνη Γιακουμάκη, σύζυγος φαντάρου, χρόνια στο μέτωπο την περίοδο του 1914-1918. Το υφαντό είναι ένα παραδοσιακό λαϊκό σχέδιο, με παραστάσεις από το φυτικό και ζωικό βασίλειο (παγόνια, πουλιά, σκυλιά). Αξιοσημείωτο της νυφικής κουβέρτας είναι η παράσταση του άντρα της κάτω δεξιά. Είναι ολόσωμος, φοράει στολή, έχουμε τις λεπτομέρειες του προσώπου (μάτια, μουστάκι) και κρατάει το Aπολυτήριο Στρατού στο δεξί του χέρι. Πάνω αριστερά, το υφαντό φέρει την υπογραφή της με κεφαλαία γράμματα : Α. ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗ. Η Αικατερίνη, μόλις 18 ετών το 1918, ζούσε στην Χρυσαυγή Κισάμου Χανίων. Η καταθέτης, Μαίρη Καραμανέα, κληρονόμησε το υφαντό από τον σύζυγο της, Δημήτρη Μαρινάκη, δισέγγονο της υφάντρας και δηλώνει πολύ συγκινημένη που βρίσκεται στην κατοχή της, τόσο μάλιστα που το έβαλε σε κάδρο και σε ένα πολύ οικείο χώρο στο σπίτι της. || || Front || Other

Με καταγωγή από τα Σφακιά των Χανίων, η Δήμητρα Καρκάνη-Κτιστάκη αφιερώνει εδώ και τρεις δεκαετίες τη ζωή της στην τέχνη της κρητικής ενδυμασίας του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου αιώνα. Εκπαιδεύτρια της ΝΕΛΕ, ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Γυναικών Καλλιτεχνών Χανίων, με ένα λαογραφικό εργαστήριο στο κέντρο της πόλης, διδάσκει, σώζει και διαδίδει με σεμινάρια και εκθέσεις, μέσα και έξω από την γενέτειρα της, την κρητική παράδοση, συμβάλλοντας ταυτοχρόνως και στη μελέτη της ταυτότητας του κρητικού λαού. Θεωρείται ότι η κρητική κάπα είναι επίσημη κρητική φορεσιά. Είναι στολισμένη με χάρτσα (κεντήματα) και είναι φτιαγμένη με τσόχα καλής ποιότητας σε χρώμα μπλε σκούρο. Τα σειρίτια που την στολίζουν – ονομάζονται και τεχρίθια – είναι μεταξωτά σε χρώμα σκούρο μπλε και μαύρο. Τα τεχρίθια στολίζουν γύρω γύρω την κάπα μαζί με το γαϊτάνι, τα μανίκια, τις τσέπες και πολλές φορές τον ώμο. Τα κορδόνια – 2 ή 3 – που την δένουν ονομάζονται κυρμπάτσα και είναι στολισμένα με κουμπάκια περίτεχνα πλεγμένα, ένα στη βάση και άλλο ένα στο τελείωμα του. Στο τελείωμα του κορδονιού, βρίσκονται άλλα μικρότερα κουμπάκια, 5 ή 6 στο σύνολο. Η κάπα φοδράρεται εσωτερικά με ένα ύφασμα (τσόχα), σε χρώμα κόκκινο ή καφέ. Στα πλαϊνά της κάπα, τοποθετούνται δυο (2) τσέπες και άλλες δυο (2) και στο εσωτερικό της. Η Κυρία Καρκάνη-Κτιστάκη απέκτησε την κάπα από τον δάσκαλο της, Βασίλη Ποθουλάκη, ο οποίος κατασκεύαζε κρητικές παραδοσιακές στολές, ή αλλιώς τερζής στο επάγγελμα, και μύησε την “μαθήτρια” του στα μυστικά της αντρικής κρητικής φορεσιάς. || ΑΝΤΡΙΚΗ ΚΡΗΤΙΚΗ ΚΑΠΑ || || ΑΝΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΑΠΑ || Other